Tìm hiểu AI Overview (AIO) và cách thức hoạt động

AI Overviews là gì?
AI Overviews là tính năng tìm kiếm của Google, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra các tóm tắt ngắn gọn, sinh ra bởi AI (AI-generated summaries) dựa trên nội dung từ nhiều nguồn trên web. Tính năng này xuất hiện ở đầu trang kết quả tìm kiếm (SERP) và cung cấp câu trả lời trực tiếp, dễ hiểu cho các truy vấn, đặc biệt là những câu hỏi phức tạp hoặc mang tính thông tin. AI Overviews được thiết kế để giúp người dùng nhanh chóng nắm bắt thông tin mà không cần truy cập nhiều trang web, đồng thời cung cấp các liên kết đến nguồn gốc để tìm hiểu thêm.

Cách thức hoạt động của AI Overviews
AI Overviews hoạt động dựa trên sự kết hợp giữa mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) của Google, như Gemini (và mới đây là Gemini 2.0), và hệ thống xếp hạng tìm kiếm cốt lõi của Google. Dưới đây là quy trình chi tiết:

1. Hiểu truy vấn của người dùng:
   - Khi người dùng nhập một truy vấn vào Google Search, hệ thống AI phân tích ngữ cảnh và ý định tìm kiếm (search intent) của truy vấn. Ví dụ, với câu hỏi “Cách làm cà phê cold brew tại nhà”, AI sẽ nhận diện đây là một truy vấn thông tin yêu cầu hướng dẫn chi tiết.
   - Google sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn (như Gemini) để hiểu ngữ nghĩa, xác định loại truy vấn (thông tin, giao dịch, điều hướng) và mức độ phức tạp.

2. Thu thập thông tin từ web:
   - AI Overviews sử dụng kỹ thuật Retrieval-Augmented Generation (RAG), nghĩa là nó không chỉ dựa vào kiến thức được huấn luyện trước mà còn truy xuất thông tin mới từ chỉ mục tìm kiếm của Google (Google Search Index).
   - Hệ thống quét các trang web liên quan, ưu tiên những nguồn có độ tin cậy cao, phù hợp với E-E-A-T (Experience, Expertise, Authoritativeness, Trustworthiness - Kinh nghiệm, Chuyên môn, Uy tín, Độ tin cậy), và liên quan đến truy vấn.

3. Tổng hợp và tạo tóm tắt:
   - Mô hình AI (như Gemini) tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn, kết hợp chúng để tạo ra một tóm tắt ngắn gọn, súc tích. Tóm tắt này thường được trình bày dưới dạng văn bản, danh sách gạch đầu dòng, hoặc thậm chí kèm hình ảnh, sản phẩm, hoặc video nếu phù hợp.
   - Nội dung được sinh ra nhằm trả lời trực tiếp truy vấn, đồng thời đảm bảo ngữ cảnh phù hợp và dễ hiểu với người dùng. Người dùng có thể điều chỉnh mức độ phức tạp của câu trả lời (đơn giản hoặc chi tiết) trong một số trường hợp.

4. Cung cấp liên kết nguồn:
   - Để đảm bảo tính minh bạch và khuyến khích người dùng tìm hiểu thêm, AI Overviews luôn đi kèm các liên kết đến nguồn gốc (source links). Các liên kết này thường xuất hiện ở bên phải (trên desktop) hoặc khi nhấn vào biểu tượng trang web (trên mobile). Từ tháng 10/2024, Google còn tích hợp các liên kết trực tiếp trong văn bản tóm tắt (in-line links) để tăng tính tương tác.

5. Cá nhân hóa và học hỏi từ tương tác:
   - AI Overviews có thể cá nhân hóa câu trả lời dựa trên lịch sử tìm kiếm hoặc vị trí của người dùng (nếu người dùng đăng nhập tài khoản Google).
   - Hệ thống học hỏi từ hành vi người dùng, ví dụ: nếu người dùng thường xuyên nhấp vào một nguồn cụ thể trong tóm tắt hoặc bỏ qua tóm tắt để nhấp vào kết quả khác, Google sẽ điều chỉnh cách hiển thị trong tương lai để cải thiện độ chính xác và phù hợp.

6. Kích hoạt khi cần thiết:
   - AI Overviews không xuất hiện cho mọi truy vấn. Google chỉ kích hoạt tính năng này khi hệ thống xác định rằng một tóm tắt AI sẽ cung cấp giá trị gia tăng, đặc biệt với các truy vấn thông tin (informational queries), phức tạp, hoặc đa bước. Ví dụ, các câu hỏi như “Lợi ích của việc uống trà xanh” có khả năng cao xuất hiện AI Overviews, trong khi các truy vấn giao dịch (như “mua iPhone 15”) hoặc điều hướng (như “trang web của Apple”) ít có khả năng hơn.

Công nghệ đằng sau AI Overviews
- Mô hình AI: AI Overviews được cung cấp sức mạnh bởi Gemini (và từ tháng 3/2025 là Gemini 2.0), một mô hình ngôn ngữ lớn của Google, có khả năng xử lý các truy vấn phức tạp, bao gồm câu hỏi lập trình, toán học nâng cao, và thậm chí truy vấn đa phương thức (kết hợp văn bản và hình ảnh).
- Hệ thống xếp hạng cốt lõi: Google kết hợp các thuật toán xếp hạng như PageRank, RankBrain, và BERT để chọn lọc nội dung chất lượng cao từ chỉ mục tìm kiếm.
- Cơ sở dữ liệu bổ sung: AI Overviews có thể sử dụng Google Knowledge Graph hoặc Shopping Graph để bổ sung thông tin, đặc biệt với các truy vấn liên quan đến sản phẩm hoặc thực thể cụ thể.

Ví dụ về cách hoạt động
Giả sử bạn tìm kiếm: “Làm thế nào để làm bánh mì tại nhà?”
1. Google nhận diện đây là truy vấn thông tin yêu cầu hướng dẫn.
2. AI quét các trang web về công thức làm bánh mì, ưu tiên những nguồn đáng tin cậy (ví dụ: trang web ẩm thực uy tín).
3. AI tổng hợp các bước chính (nhào bột, ủ bột, nướng bánh) thành một danh sách ngắn gọn, có thể kèm hình minh họa.
4. Tóm tắt xuất hiện ở đầu SERP, với các liên kết đến các trang như “wikiHow” hoặc “Allrecipes” để người dùng khám phá thêm.
5. Nếu bạn hỏi tiếp “Loại bột nào tốt nhất?”, AI Overviews có thể cung cấp câu trả lời bổ sung dựa trên ngữ cảnh trước đó (nếu sử dụng AI Mode).

Những điểm nổi bật và thách thức
- Lợi ích:
  - Tốc độ: Cung cấp câu trả lời nhanh chóng, tiết kiệm thời gian cho người dùng.
  - Tính tương tác: Hỗ trợ câu hỏi đa bước và truy vấn phức tạp, đặc biệt với AI Mode (thử nghiệm từ tháng 3/2025, cho phép đặt câu hỏi tiếp theo).
  - Độ tin cậy: Các liên kết nguồn giúp người dùng kiểm chứng thông tin.

- Thách thức:
  - Sai sót ban đầu: AI Overviews từng bị chỉ trích vì đưa ra câu trả lời sai lệch, như gợi ý “dùng keo dán lên pizza” hoặc “ăn đá” (tháng 5/2024). Google đã cải thiện bằng cách hạn chế trả lời cho các truy vấn nhạy cảm và cải tiến thuật toán.
  - Ảnh hưởng đến SEO: Tóm tắt AI có thể làm giảm lưu lượng truy cập vào các trang web vì người dùng không cần nhấp vào liên kết. Tuy nhiên, Google cho biết các liên kết trong AI Overviews có thể mang lại lưu lượng chất lượng cao hơn, vì người dùng nhấp vào thường có ý định rõ ràng hơn.
  - Vấn đề đạo đức: Một số nhà xuất bản lo ngại về quyền sở hữu trí tuệ và việc giảm lưu lượng truy cập vào các trang web nhỏ. Google đã điều chỉnh để ưu tiên liên kết đến nguồn gốc nhằm cân bằng lợi ích.

Tình trạng hiện tại (tính đến ngày 17/8/2025)
- AI Overviews đã được triển khai tại hơn 120 quốc gia, hỗ trợ nhiều ngôn ngữ như Anh, Hindi, Nhật, Tây Ban Nha, v.v
- Từ tháng 3/2025, Google nâng cấp AI Overviews với Gemini 2.0, giúp cải thiện chất lượng và xử lý các truy vấn phức tạp hơn.
- Google đang thử nghiệm AI Mode, cho phép người dùng đặt câu hỏi tiếp theo và nhận câu trả lời hoàn toàn do AI tạo ra.

Làm thế nào để tối ưu hóa cho AI Overviews?
Nếu bạn là nhà xuất bản nội dung hoặc làm SEO, dưới đây là một số cách để tăng khả năng xuất hiện trong AI Overviews:
- Tối ưu hóa SEO truyền thống: Nội dung chất lượng cao, tuân thủ E-E-A-T, và xếp hạng cao trong tìm kiếm organic có khả năng được AI Overviews trích dẫn.
- Nội dung rõ ràng và súc tích: Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên, câu trả lời trực tiếp, và cấu trúc nội dung rõ ràng (tiêu đề, danh sách, bảng).
- Dữ liệu có cấu trúc: Áp dụng schema markup (như FAQ, How-to) để giúp Google hiểu nội dung của bạn.
- Tập trung vào ý định tìm kiếm: Tạo nội dung phù hợp với các truy vấn thông tin, đặc biệt là câu hỏi dài hoặc phức tạp.

AI Overviews hoạt động bằng cách sử dụng AI (Gemini) và hệ thống tìm kiếm của Google để tổng hợp thông tin từ web, tạo ra tóm tắt ngắn gọn, và cung cấp liên kết nguồn cho người dùng. Tính năng này giúp tiết kiệm thời gian nhưng cũng đặt ra thách thức về lưu lượng truy cập và độ chính xác. Google đang không ngừng cải tiến để đảm bảo chất lượng và mở rộng tính năng này trên toàn cầu.